Ból ucha może mieć różne pochodzenie. Pacjent może zgłosić się do lekarza zarówno z poważnym zapaleniem ucha środkowego, jak również niegroźnym stanem obejmującym ucho zewnętrzne. Niemniej każda z tych sytuacji bywa niekomfortowa dla pacjenta, utrudnia funkcjonowanie i pogarsza samopoczucie.
Ból ucha - przyczyny
Mechanizmy powodujące ból ucha mogą obejmować:
- zmiany zapalne lub urazowe ucha zewnętrznego (bogate unerwienie czuciowe okostnej kanału słuchowego zewnętrznego i skóry),
- choroby ucha środkowego – zwiększenie (np. w wyniku nagromadzenia wysięku w ostrym zapaleniu ucha środkowego [OZUŚ]) lub znaczne zmniejszenie (np. w dysfunkcji trąbki słuchowej) ciśnienia w jamie bębenkowej,
- ból rzutowany odniesiony – wynik wspólnego unerwienia ucha oraz innych struktur głowy i szyi przez włókna czuciowe tych samych nerwów.
Ból ucha związany z lokalizacją w uchu zewnętrznym (w skład którego wchodzi małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny oraz zewnętrzna strona błony bębenkowej) może być spowodowany stanem zapalnym, który najczęściej ma podłoże bakteryjne lub wirusowe. Do rzadszych przyczyn należą czyrak przewodu słuchowego zewnętrznego, róża małżowiny usznej, półpasiec uszny, wyprysk alergiczny lub kontaktowy wskutek reakcji alergicznej na dany alergen. 
Do laryngologa bardzo często zgłaszają się pacjenci, u których źródłem bólu jest zaczopowanie przewodu słuchowego zewnętrznego przez nadmiar woskowiny w przewodzie słuchowym. W takiej sytuacji ból najczęściej nie jest bardzo nasilony, ale uczucie zalegania woskowiny jest nieprzyjemne i powoduje znaczny dyskomfort. Co więcej, może być przyczyną przejściowego niedosłuchu, który ustępuje po usunięciu korka woskowinowego. Ból ucha zewnętrznego może być wywołany także urazem mechanicznym lub termicznym. Uszy z powodu bogatego ukrwienia są niezmiernie wrażliwe na niskie temperatury, które mogą doprowadzać do stanów odmrożenia.
Ból ucha może być spowodowany także stanami obejmującymi ucho środkowe, takimi jak:
- zapalenie – ostre zapalenie ucha środkowego lub zaostrzenie przewlekłego zapalenia,
- zapalenie wyrostka sutkowatego,
- nowotwór zlokalizowany w jamie bębenkowej albo uciskający lub naciekający trąbkę słuchową,
- zapalenie, nowotwór, uraz (uszkodzenie i perforacja błony bębenkowej), obejmujące samą trąbkę słuchową:
- mechaniczny uraz błony bębenkowej (np. w wyniku użycia patyczków kosmetycznych do usuwania woskowiny)
- uraz ciśnieniowy (np. podczas lotu samolotem, nurkowania),
- uraz akustyczny (np. bardzo głośne słuchanie muzyki, koncert).
Często mamy do czynienia z tzw. otalgią wtórną, czyli bólem odniesionym. Najczęstszą jej przyczyną są choroby zębów:
- zapalenie miazgi zębowej,
- zapalenie kieszonek przyzębnych,
- uraz, zapalenie lub uraz stawu skroniowo-żuchwowego.
Z bardziej odległych lokalizacji przyczyną bólu, definiowanego przez pacjenta jako ból ucha, mogą być zapalenie lub zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa szyjnego.
Często ból wywołuje też zapalenie struktur sąsiadujących z uchem. Należą do nich: ślinianki przyuszne, jama nosowa i gardło oraz zatoki przynosowe. Ból w okolicy ucha może mieć związek ze stanami zdecydowanie rzadszymi, ale wymagającymi szybkiej interwencji farmakologicznej, jak zapalenie tętnicy skroniowej. Często w przebiegu bakteryjnego lub wirusowego zapalenia gardła lub migdałków może występować ból ucha. Wyjątkową czujność powinny obudzić przewlekające się bóle w okolicach uszu, mogą być one bowiem sygnałem nowotworów złośliwych dna jamy ustnej, gardła dolnego, migdałka, krtani.
Powiązane artykuły:
Czy rośnie pokolenie osób narażonych na uszkodzenie i utratę słuchu? >>
Higiena ucha i jej wpływ na najczęstsze dolegliwości laryngologiczne >>
Czujesz ucisk w uszach? Poznaj przyczyny >>
Czy wiesz że... Ucho rejestruje fale dźwiękowe o częstotliwości od 20 herców do 20 tysięcy herców.
Czy wiesz że... Twój słuch zależny jest od mikroskopijnych włosków znajdujących się głęboko w uchu. Zmniejszanie się ich liczby wiąże się z pogorszeniem słuchu
Czy wiesz że... Infekcje ucha występują częściej u dzieci z uwagi na rozwój ich systemów immunologicznych oraz różnice w budowie trąbek Eustachiusza względem osób dorosłych
Czy wiesz że... Narząd słuchowy człowieka określany jest jako drugi pod względem złożoności po oku.
Czy wiesz że... Strzemiączko to najmniejsza kość w naszym ciele. Znajduje się w uchu środkowym i jest wielkości połowy ziarnka ryżu (ok. 0,28 cm długości).
Czy wiesz że... Witamina D wpływa na rozwój układu kostnego dlatego ma także wpływ na rozwój słuchu, gdyż decyduje o prawidłowym stanie kosteczek ucha wewnętrznego.
Czy wiesz że... Do aparatu słuchowego człowieka bez przerwy dociera ogromna liczba dźwięków: w ciągu 1 sekundy organizm przyjmuje prawie 120 megabajtów informacji.
Czy wiesz że... Oprócz zdolności rozpoznawania wysokości, natężenia, barwy i czasu trwania dźwięku narząd słuchu człowieka posiada zdolności określania kierunku, z którego pochodzi dźwięk.
Czy wiesz że... Nasze ucho jest zdolne do odróżnienia około 1500 oddzielnych tonów.
Czy wiesz że... Ośrodki słuchowe przetwarzające mowę znajdują się w lewej części kory słuchowej mózgu. Z kolei podczas słuchania muzyki aktywna jest prawa strona kory słuchowej.
Czy wiesz że... Dźwięki, które słyszymy mogą być dla nas przyjemne lub przykre. Różne osoby różnie reagują na ten sam dźwięk. Zależy to od budowy naszych małżowin usznych oraz wieku.
Czy wiesz że... W krajach o najwyższych i średnich dochodach co druga osoba słucha zbyt głośnej muzyki przez słuchawki. Skutkiem tego jest coraz częściej występująca utrata słuchu wśród ludzi młodych.
Czy wiesz że... Narażenie nawet przez krótkie okresy czasu na poziomy ciśnień akustycznych przekraczające 140 dB, pociąga za sobą ryzyko morfologicznego uszkodzenia ucha, zazwyczaj w postaci pęknięcia błony bębenkowej.
Czy wiesz że... O słuchu absolutnym mówimy, gdy człowiek potrafi szybko i bezbłędnie kojarzyć wysokość dźwięku z jego muzyczną nazwą, bez posługiwania się dźwiękiem wzorcowym.
Czy wiesz że... Bogate doświadczenia muzyczne z młodości sprzyjają rozwojowi słuchu absolutnego. W badaniach ankietowych okazało się, że w grupie ponad tysiąca muzyków niemal wszyscy, którzy rozpoczęli naukę muzyki przed szóstym rokiem życia, mieli słuch absolutny, lecz nie posiadał go prawie nikt z tych, którzy rozpoczęli ją po jedenastym roku życia.
Czy wiesz że... W krajach Dalekiego Wschodu słuch absolutny występuje znacznie częściej niż w obszarze kultury europejskiej (ma go ponad połowa studentów chińskich uczelni muzycznych w porównaniu z ok. 10 procentami studentów amerykańskich).
Czy wiesz że... Pierwszym aparatem słuchowym, używanym jako wzmocnienie dźwięków była tuba lub tzw „wąż słuchowy” . Tuby najczęściej wykonane były z drewna, stali lub kości (poroża) jeleni
Czy wiesz że... Nazbyt silne dźwięki mogą być groźne dla słuchu płodu. Istnieją dowody na to, że wśród dzieci narażonych w łonie matki na wysoki poziom hałasu współczynnik trwałej utraty słuchu jest wyższy od normalnego.
Czy wiesz że... Już dwudziestotrzytygodniowe płody reagują na bodźce dźwiękowe. Ograniczony jest jednak zakres częstotliwości, na które reaguje dziecko; tylko tony od średnich do niskich wywołują jakieś reakcje.
Czy wiesz że... W starożytnych Chinach hałas traktowano jako surową karę dla przestępców. Zarządzenie ministra policji Ming Ti z 211 r.p.n.e. głosiło, iż obraza najwyższego będzie karana nieprzerwanym słuchaniem piszczałek, bicia bębnów i krzyków do czasu, aż skazany padnie martwy, „bowiem jest to najbardziej męcząca śmierć, jaką ponieść może człowiek”.
Czy wiesz że... Posiadacze pełnego autentycznego słuchu absolutnego rozpoznają nazwy dźwięków w sposób spontaniczny i z łatwością, ponieważ wszystkie dźwięki są dla nich jakościowo zróżnicowane, podobnie jak kolory w widzeniu barwnym.
Czy wiesz że... Aż 1,1 mld nastolatków oraz ludzi młodych ryzykuje utratę słuchu zarówno z powodu zbyt częstego słuchania głośnej muzyki, jak i narażenia na tzw. smog akustyczny, czyli na otaczające nas wszędzie dźwięki, będące ogromnym obciążeniem dla słuchu i całego organizmu.
Czy wiesz że... Prawie co druga osoba w wieku 12-35 lat może uszkodzić słuch, gdyż zbyt często używa słuchawek połączonych z przenośnymi urządzeniami. Do uszkodzenia słuchu może dojść już po 4 minutach słuchania głośnej muzyki przez odtwarzacz muzyki, gdy nastawiony jest on na maksymalną głośność generując dźwięki o natężeniu ok. 105 dB.
Czy wiesz że... Hałas w środowisku pracy jest jednym z najczęściej występujących czynników szkodliwych i uciążliwych. Zgodnie z danymi Instytutu Medycyny Pracy corocznie odnotowywanych jest ponad 140 nowych przypadków zawodowego uszkodzenia słuchu.
Czy wiesz że... Nie wszystkie stworzenia słyszą za pomocą uszu. Macki, rożki i czułki znajdujące się w okolicach aparatów gębowych owadów, skorupiaków i ślimaków najczęściej spełniają funkcję narządów słuchu.
Czy wiesz że... Rekordzista w kategorii „najlepszy słuch” należy do rzędu motyli. To barciak większy wyczuwający ultradźwięki o częstotliwości 300 kHz. Dzięki odbieraniu wysokich dźwięków motyle komunikują się między sobą, pozostając niesłyszalnymi dla nietoperzy.
Czy wiesz że... Czułość słuchu nie idzie w parze z wielkością uszu – największe uszy w stosunku do reszty ciała ma fenek, zwany też lisem pustynnym, ale służą mu głównie do chłodzenia organizmu.
Czy wiesz że... Węże nie mają uszu, ale nie znaczy to, że są całkiem głuche. Szczątkowy aparat słuchowy znajduje się w ich kości szczękowej. Umożliwia im on słyszenie dźwięków o niskiej częstotliwości. Węże nie mogą jednak korzystać z dźwięku do komunikowania się ze sobą.
Polecany produkt
FONIX BÓL USZU
Dla dzieci
powyżej 3 roku życia
i dla dorosłych.